Галимнәр Пак-Мэн тарафыннан рухландырылып, пластик калдыкларны бетерергә ярдәм итә торган пластик ашаган "коктейль" уйлап таптылар.
Ул ике ферменттан тора - PETase һәм MHETase, пластик шешәләр белән тукланучы Идеонелла сакайенсис дип аталган бактерия.
Йөзләрчә ел дәвам иткән табигый деградациядән аермалы буларак, бу супер фермент берничә көн эчендә пластикны оригиналь "компонентларына" әйләндерә ала.
Бу ике фермент бергә эшлиләр, "ике бау белән бәйләнгән" шикелле шарда чәйнәү.
Бу яңа супер фермент пластикны 2018-нче елда ачылган оригиналь PETase ферментыннан 6 тапкыр тизрәк үзләштерә.
Аның максаты - полиэтилен терефталат (PET), бер тапкыр кулланыла торган эчемлек шешәләре, кием һәм келәм ясау өчен кулланыла торган термопластик, гадәттә әйләнә-тирәдә черү өчен йөзләрчә ел вакыт кирәк.
Портсмут университеты профессоры Джон МакГихан ПА мәгълүмат агентлыгына әйтте, хәзерге вакытта без бу төп ресурсларны нефть һәм табигый газ кебек казылма ресурслардан алабыз. Бу чыннан да тотрыксыз.
"Ләкин без пластик калдыкларга ферментлар өсти алсак, аны берничә көн эчендә таркатырга мөмкин."
2018-нче елда профессор МакГихан һәм аның командасы берничә көн эчендә пластикны җимерә ала торган PETase ферментының үзгәртелгән версиясенә абындылар.
Яңа тикшеренүләрдә, тикшеренү төркеме PETaseны MHETase дип аталган тагын бер фермент белән кушты һәм "пластик шешәләрнең ашкайнатуы икеләтә диярлек" тапты.
Аннары, тикшерүчеләр генетик инженерияне бу ике ферментны лабораториядә бәйләү өчен кулландылар, "ике Пак-Мэнне аркан белән тоташтыру" кебек.
"PETase пластик өслеген эретәчәк, һәм MHETase тагын да киселәчәк, шуңа күрә без аларны табигатьтәге хәлдән үрнәк алыр өчен куллана алабызмы, бу табигый тоела." Профессор МакГехан әйтте.
"Безнең беренче эксперимент аларның яхшырак эшләвен күрсәтте, шуңа күрә без аларны тоташтырырга тырыштык."
"Без яңа химерик ферментның табигый эволюцияләнгән изоляция ферментыннан өч тапкыр тизрәк булуын күреп бик шат, бу алга таба яхшырту өчен яңа юллар ача."
Профессор МакГехан шулай ук Оксфордширда урнашкан синхротрон Алмаз яктылык чыганагын кулланды. Ул микроскоп буларак кояшка караганда 10 миллиард тапкыр яктырак көчле рентген куллана, ул аерым атомнарны күрә ала.
Бу тикшеренү төркеменә MHETase ферментының өч үлчәмле структурасын билгеләргә һәм тизрәк фермент системасын проектлый башлау өчен молекуляр план белән тәэмин итәргә мөмкинлек бирде.
ПЭТка өстәп, бу супер фермент PEF (полиэтилен фуранат) өчен дә кулланылырга мөмкин, шикәр нигезендәге биопластик, сыра шешәләре өчен кулланыла, ләкин ул башка төр пластмассаларны җимерә алмый.
Коллектив хәзерге вакытта технология коммерция максатларында кулланылсын өчен, черү процессын тагын да тизләтү юлларын эзли.
"Ферментларны тизрәк ясасак, пластмассаны тизрәк таркатабыз, һәм аның коммерция яшәешчәнлеге шулкадәр югары", диде профессор МакГехан.
Бу тикшеренүләр Милли Фәннәр Академиясенең Просессиясендә басылып чыкты.
