በአሁኑ ጊዜ ሞሮኮ ወደ 40 የሚጠጉ የመድኃኒት ፋብሪካዎች ፣ 50 ጅምላ ሻጮች እና ከ 11,000 በላይ ፋርማሲዎች አሏት ፡፡ በመድኃኒት ሽያጭ ሰርጦቹ ውስጥ ተሳታፊዎች የመድኃኒት ፋብሪካዎችን ፣ ጅምላ ሻጮችን ፣ ፋርማሲዎችን ፣ ሆስፒታሎችን እና ክሊኒኮችን ያካትታሉ ፡፡ ከመካከላቸው 20% የሚሆኑት መድኃኒቶች በቀጥታ የሚሸጡት በቀጥታ በሽያጭ ሰርጦች ማለትም በመድኃኒት ፋብሪካዎች እና በፋርማሲዎች ፣ በሆስፒታሎች እና ክሊኒኮች በቀጥታ ግብይቶችን ያጠናቅቃሉ ፡፡ በተጨማሪም 80% መድኃኒቶች በ 50 ጅምላ ሻጮች አማካይ ይሸጣሉ ፡፡
እ.ኤ.አ. በ 2013 የሞሮኮ የመድኃኒት ኢንዱስትሪ 10,000 በቀጥታ እና ወደ 40,000 የሚጠጉ በተዘዋዋሪ ተቀጥሯል ፣ በግምት ወደ A ቢሊዮን ቢሊዮን ቢሊዮን የውጤት ዋጋ እና በግምት ወደ 400 ሚሊዮን ጠርሙሶች ፍጆታ ፡፡ ከነዚህም ውስጥ 70% የሚሆነው ፍጆታ የሚመረተው በአገር ውስጥ የመድኃኒት ፋብሪካዎች ሲሆን ቀሪው 30% ደግሞ በዋነኝነት ከአውሮፓ በተለይም ከፈረንሳይ ይመጣሉ ፡፡
1. የጥራት ደረጃዎች
የሞሮኮ መድኃኒት ኢንዱስትሪ ዓለም አቀፍ ደረጃውን የጠበቀ የጥራት ሥርዓት ይቀበላል ፡፡ በሞሮኮ ጤና ጥበቃ ሚኒስቴር ፋርማሲ እና ፋርማሲካል መምሪያ የመድኃኒት አምራች ኢንዱስትሪውን የመቆጣጠር ኃላፊነት አለበት ፡፡ ሞቶሮላ በዋናነት በዓለም ጤና ድርጅት ፣ በአውሮፓ መድኃኒቶች ኤጀንሲ እና በአሜሪካ የምግብና መድኃኒት አስተዳደር የተቀረፀውን ጥሩ የማኑፋክቸሪንግ ልምዶችን (GMP) ይቀበላል ፡፡ ስለዚህ የዓለም ጤና ድርጅት የሞሮኮን የመድኃኒት አምራች ኢንዱስትሪን እንደ አውሮፓውያን ይዘረዝራል።
በተጨማሪም ፣ መድኃኒቶች በአከባቢው የሞሮኮ ገበያ በናሙና ወይም በእርዳታ መልክ ቢገቡም ፣ አሁንም ከመንግሥት አስተዳደር መምሪያ የግብይት ፈቃድ (ኤምኤም) ማግኘት አለባቸው ፡፡ ይህ አሰራር ውስብስብ እና ጊዜ የሚወስድ ነው ፡፡
2. የመድኃኒት ዋጋ ስርዓት
የሞሮኮ የመድኃኒት ዋጋ አሰጣጥ ስርዓት በ 1960 ዎቹ የተቋቋመ ሲሆን የጤና ጥበቃ ሚኒስቴር የመድኃኒት ዋጋዎችን ይወስናል ፡፡ የሞሮኮ ጤና ጥበቃ ሚኒስቴር በመድኃኒት አምራች ፋብሪካው የሚመረቱትን እነዚህን መድኃኒቶች ዋጋ በሞሮኮ እና በሌሎች አገራት ተመሳሳይ መድኃኒቶችን በመጥቀስ ይወስናል ፡፡ በዚያን ጊዜ ሕጉ የመጨረሻ የመድኃኒት ዋጋ ስርጭት (ተ.እ.ታ. በስተቀር) እንደሚከተለው ተደንግጓል-ለመድኃኒት ፋብሪካዎች 60% ፣ ለጅምላ ሻጮች 10% እና ለ 30% ፋርማሲዎች ፡፡ በተጨማሪም ለመጀመሪያ ጊዜ የሚመረቱት አጠቃላይ መድኃኒቶች ከፓተንት መድኃኒቶቻቸው በ 30% ዝቅ ያለ ሲሆን በሌሎች የመድኃኒት አምራች ኩባንያዎች የሚመረቱት እንዲህ ዓይነቶቹ አጠቃላይ መድኃኒቶች ዋጋ በተከታታይ ይቀነሳል ፡፡
ሆኖም በዋጋ አሰጣጥ ሥርዓቱ ውስጥ ግልጽነት የጎደለው መሆኑ በሞሮኮ የመድኃኒት ዋጋ እንዲጨምር አድርጓል ፡፡ ከ 2010 በኋላ መንግስት ግልጽነትን ለማሳደግ እና የመድኃኒት ዋጋዎችን ዝቅ ለማድረግ የመድኃኒት ዋጋ አሰጣጥ ስርዓቱን ቀስ በቀስ አሻሽሏል ፡፡ ከ 2011 ጀምሮ መንግሥት የመድኃኒት ዋጋዎችን በአራት እጥፍ በከፍተኛ ሁኔታ ቀንሷል ፣ ይህም ከ 2,000 በላይ መድኃኒቶችን ያካትታል ፡፡ ከነሱ መካከል በሰኔ ወር 2014 የዋጋ ቅነሳው 1,578 መድኃኒቶችን ያካተተ ነበር ፡፡ የዋጋ ቅነሳው በፋርማሲዎች አማካይነት በ 15 ዓመታት ውስጥ በተሸጡት መድኃኒቶች ሽያጭ የመጀመሪያ ቅናሽ ሲሆን ፣ በ 2.7% ወደ AED 8.7 ቢሊዮን ደርሷል ፡፡
3. በኢንቬስትሜንት እና በፋብሪካዎች ማቋቋም ላይ ያሉ ደንቦች
በሞሮኮ “የመድኃኒቶችና የመድኃኒት ሕግ” (ሕግ ቁጥር 17-04) በሞሮኮ የመድኃኒት አምራች ኩባንያዎች መቋቋማቸው የጤና ጥበቃ ሚኒስቴርና የብሔራዊ ፋርማሲስቶች ምክር ቤት ይሁንታ እና የመንግሥት ሴክሬታሪያት ማረጋገጫ እንደሚያስፈልግ ይደነግጋል ፡፡
የሞሮኮ መንግሥት የውጭ ባለሀብቶች የመድኃኒት አምራች ፋብሪካዎችን በሞሮኮ ውስጥ ለማቋቋም ልዩ የፍላጎት ፖሊሲዎች የላቸውም ፣ ግን ሁሉን አቀፍ የምርጫ ፖሊሲዎችን መደሰት ይችላሉ ፡፡ በ 1995 የወጣው “የኢንቬስትሜንት ሕግ” (ሕግ ቁጥር 18-95) ኢንቨስትመንትን ለማበረታታትና ለማስፋፋት የተለያዩ ተመራጭ የግብር ፖሊሲዎችን ይደነግጋል ፡፡ በሕጉ በተቋቋመው የኢንቬስትሜንት ማስተዋወቂያ ፈንድ በተደነገገው መሠረት ከ 200 ሚሊዮን ዲርሃም በላይ ኢንቬስት ላላቸው የኢንቬስትሜንት ፕሮጄክቶችና 250 የሥራ ዕድሎችን ለመፍጠር ክልሉ መሬትን ለመግዛት ድጎማ እና ተመራጭ ፖሊሲዎችን ያቀርባል ፡፡ የሰራተኞች ስልጠና. እስከ 20% ፣ 5% እና 20% ፡፡ እ.ኤ.አ. በታህሳስ 2014 የሞሮኮ መንግስት የኢንተርናሽናል ሚኒስትሮች ኢንቬስትሜንት ኮሚቴ ከ 200 ሚሊዮን ዲርሃም ወደ 100 ሚሊዮን ዲርሃም ተመራጭ የሆነውን ደባ ዝቅ እንደሚያደርግ አስታውቋል ፡፡
በቻይና-አፍሪካ የንግድ ምርምር ማዕከል ትንታኔ መሠረት ምንም እንኳን 30% የሞሮኮ የመድኃኒት ገበያ ከውጭ በሚገቡ ምርቶች ላይ መተማመን ቢያስፈልግም በዓለም ጤና ድርጅት እንደ አውሮፓውያን ክልል የተዘረዘሩት የመድኃኒት ኢንዱስትሪ የጥራት ደረጃዎች በዋናነት በአውሮፓ የተያዙ ናቸው ፡፡ የሞሮኮውን የመድኃኒት እና የህክምና መሳሪያዎች ገበያ ለመክፈት የሚፈልጉ የቻይና ኩባንያዎች እንደ ማስታወቂያ ስርዓት እና የጥራት ስርዓት ያሉ ብዙ ገጽታዎችን መቆጣጠር አለባቸው ፡፡