Häzirki wagtda Marokkoda 40 töweregi derman zawody, 50 lomaý satyjy we 11,000-den gowrak dermanhana bar. Neşe satuw kanallaryna gatnaşyjylara derman zawodlary, lomaý satyjylar, dermanhanalar, hassahanalar we klinikalar girýär. Şolaryň arasynda dermanlaryň 20% -i göni satuw kanallary, ýagny derman öndürýän zawodlar we dermanhanalar, hassahanalar we klinikalar gönüden-göni amallary tamamlaýarlar. Mundan başga-da, neşe serişdeleriniň 80% -i 50 lomaý satyjynyň üsti bilen satylýar.
2013-nji ýylda Marokkanyň derman senagaty 10 000 gönüden-göni we 40,000 töweregi gytaklaýyn işledi, önümçiligiň bahasy takmynan 11 milliard AED we takmynan 400 million çüýşe sarp edildi. Şolaryň arasynda sarp etmegiň 70% -i ýerli derman zawodlary tarapyndan öndürilýär, galan 30% -i esasan Europeewropadan, esasanam Fransiýadan getirilýär.
1. Hil standartlary
Marokkanyň derman senagaty halkara standart hil ulgamyny kabul edýär. Marokkanyň Saglygy goraýyş ministrliginiň dermanhana we derman bölümi derman senagatyna gözegçilik etmek üçin jogapkärdir. Motorola, esasan, Bütindünýä Saglyk Guramasy, Europeanewropa Medisina Guramasy we ABŞ-nyň Azyk we derman serişdeleri müdirligi tarapyndan düzülen Gowy önümçilik tejribelerini (GMP) kabul edýär. Şonuň üçin Bütindünýä saglygy goraýyş guramasy Marokkanyň derman senagatyny Europeanewropa sebiti hökmünde görkezýär.
Mundan başga-da, neşe serişdeleri nusga ýa-da haýyr-sahawat görnüşinde ýerli Marokko bazaryna girse-de, hökümet dolandyryş bölüminden marketing rugsady (AMM) almaly. Bu amal çylşyrymly we köp wagt talap edýär.
2. Neşe serişdeleriniň bahasy ulgamy
Marokkanyň neşe serişdelerine baha bermek ulgamy 1960-njy ýyllarda döredildi we Saglyk ministrligi neşe serişdeleriniň bahasyny kesgitleýär. Marokkanyň Saglygy goraýyş ministrligi, Marokkoda we beýleki ýurtlarda şuňa meňzeş dermanlara salgylanyp, derman öndürýän zawodda öndürilýän şeýle dermanlaryň bahasyny kesgitleýär. Şol döwürde kanun dermanlaryň soňky bahasynyň (goşulan baha üçin salgydy hasaba almazdan) paýlanyş gatnaşygynyň aşakdaky ýaly bolmagyny göz öňünde tutýardy: derman zawodlary üçin 60%, lomaý satyjylar üçin 10% we dermanhanalarda 30%. Mundan başga-da, ilkinji gezek öndürilen umumy dermanlaryň bahasy patentlenen dermanlardan 30% arzan we beýleki derman kärhanalary tarapyndan öndürilen şeýle umumy dermanlaryň bahasy yzygiderli arzanladylar.
Şeýle-de bolsa, nyrh ulgamynda aç-açanlygyň ýoklugy Marokkoda neşe serişdeleriniň bahasynyň ýokarlanmagyna sebäp boldy. 2010-njy ýyldan soň hökümet aç-açanlygy ýokarlandyrmak we neşe serişdeleriniň bahasyny arzanlatmak üçin neşe bahalarynyň ulgamyny kem-kemden özgertdi. 2011-nji ýyldan bäri hökümet 2000-den gowrak neşe serişdeleriniň gatnaşmagynda neşe serişdeleriniň bahasyny dört gezek arzanlady. Şolaryň arasynda 2014-nji ýylyň iýun aýynda arzanladylan 1,578 neşe serişdesi bardy. Bahalaryň arzanlamagy, soňky 15 ýylda dermanhanalarda satylan dermanlaryň satuwynyň ilkinji gezek 2,7% azalmagy bilen AED 8,7 milliard boldy.
3. Maýa goýumlary we zawodlary döretmek düzgünleri
Marokkanyň "Dermanlar we lukmançylyk kanuny" (17-04 Kanun) Marokkoda derman öndürýän kompaniýalaryň döredilmeginiň Saglygy goraýyş ministrliginiň we Milli farmasewtler geňeşiniň we hökümet sekretariatynyň tassyklamagyny talap edýär.
Marokko hökümetiniň daşary ýurt maýadarlary üçin Marokkoda derman zawodlaryny döretmek üçin aýratyn artykmaç syýasaty ýok, ýöne olar ähliumumy artykmaçlyk syýasatlaryndan peýdalanyp bilerler. 1995-nji ýylda yglan edilen "Maýa goýum kanuny" (Kanun No. 18-95) maýa goýumlaryny höweslendirmek we höweslendirmek üçin dürli ýeňillikli salgyt syýasatlaryny göz öňünde tutýar. Kanunda kesgitlenen Maýa goýumlaryny ösdürmek gaznasynyň düzgünlerine laýyklykda, 200 million dirhemden gowrak maýa goýum we 250 iş ýerini döretmek üçin döwlet ýer satyn almak, infrastruktura gurmak we subsidiýalar we ýeňillikli syýasatlar bilen üpjün eder. işgärleri taýýarlamak. 20%, 5% we 20% -e çenli. 2014-nji ýylyň dekabrynda Marokko hökümetiniň ministrlerara maýa goýum komiteti ýeňillikli çäkleri 200 million dirhemden 100 million dirhama çenli peseldjekdigini habar berdi.
Hytaý-Afrika Söwda Gözleg Merkeziniň seljermesine görä, Marokkanyň derman bazarynyň 30% -i importa bil baglamaly bolsa-da, Bütindünýä Saglyk Guramasy tarapyndan Europeanewropa sebiti hökmünde görkezilen derman senagatynyň hil standartlary esasan Europeewropany eýeleýär. Marokkanyň lukmançylyk we lukmançylyk enjamlary bazaryny açmak isleýän hytaý kompaniýalary mahabat ulgamy we hil ulgamy ýaly köp taraplara gözegçilik etmeli.
