Häzirki wagtda milli ykdysady diwersifikasiýany çaltlaşdyrmak we milli senagatlaşmagy ösdürmek maksady bilen Afrika ýurtlary senagat ösüş meýilnamalaryny düzdüler. Deloitte-iň “Afrika awtoulag senagaty çuňňur derňew hasabatyna” esaslanyp, Keniýada we Efiopiýada awtoulag pudagynyň ösüşini seljerýäris.
1. Afrika awtoulag pudagynyň umumy ösüşine syn
Afrikanyň awtoulag bazarynyň derejesi birneme pes. 2014-nji ýylda Afrikada hasaba alnan awtoulaglaryň sany bary-ýogy 42,5 million, ýa-da her 1000 adama 44 awtoulag boldy, bu dünýädäki her bir adama 180 awtoulagdan ortaça pesdir. 2015-nji ýylda Afrika bazaryna takmynan 15,500 ulag girdi, olaryň 80 göterimi awtoulag pudagynda Afrika ýurtlaryny çalt ösen Günorta Afrika, Müsür, Al Algerir we Marokko satyldy.
Bir gezek ulanylýan girdeji we täze awtoulaglaryň gymmatlygy sebäpli, import edilýän ikinji el awtoulaglary Afrikanyň esasy bazarlaryny eýeledi. Esasy çeşme ýurtlary ABŞ, Europeewropa we Japanaponiýa. Mysal üçin Keniýany, Efiopiýany we Nigeriýany alyň, täze ulaglarynyň 80% -i awtoulaglar. 2014-nji ýylda Afrikada getirilýän awtoulag önümleriniň gymmaty eksport bahasyndan dört esse, Günorta Afrikanyň awtoulag önümleriniň eksport bahasy Afrikanyň umumy bahasynyň 75% -ini emele getirdi.
Awtoulag pudagy içerki senagatlaşmagy ösdürýän, ykdysady diwersifikasiýany öňe sürýän, iş üpjün edýän we walýuta girdejilerini ýokarlandyrýan möhüm pudak bolany üçin, Afrika hökümetleri öz awtoulag pudagynyň ösüşini çaltlaşdyrmaga çalyşýarlar.
2. Keniýada we Efiopiýada awtoulag pudagynyň häzirki ýagdaýyny deňeşdirmek
Keniýa Gündogar Afrikanyň iň uly ykdysadyýeti we Gündogar Afrikada möhüm rol oýnaýar. Keniýanyň awtoulag ýygnamak pudagy, çalt ösýän orta gatlak, çalt ösýän iş gurşawy we sebit bazaryna giriş ulgamy we beýleki amatly faktorlar bilen bilelikde sebitleýin awtoulag senagaty merkezine öwrülmäge meýilli.
Efiopiýa 2015-nji ýylda Afrikada iň çalt ösýän ýurtdy we Afrikada ikinji orunda durýar. Döwlet kärhanalarynyň we hökümetiň senagatlaşma prosesi netijesinde awtoulag pudagy, 1980-nji ýyllarda Hytaýyň ösüşiniň üstünlikli tejribesini gaýtalamagyna garaşylýar.
Keniýada we Efiopiýada awtoulag pudagy diýseň bäsdeşlik edýär. Efiopiýanyň hökümeti ulaglaryň käbir görnüşleri üçin salgytlary azaltmak ýa-da nol nyrh syýasatlaryny durmuşa geçirmek, şeýle hem Hytaý maýa goýumlary, BYD, Fawer, köp sanly maýa goýumlaryny çekmek üçin salgyt azaltmak we boşatmak syýasatlaryny durmuşa geçirip, birnäçe höweslendiriji syýasat çykardy. Geely we beýleki awtoulag kompaniýalary.
Şeýle hem Keniýanyň hökümeti awtoulag we bölekler pudagynyň ösüşini höweslendirmek üçin birnäçe çäreleri düzdi, ýöne salgyt girdejilerini köpeltmek üçin hökümet 2015-nji ýylda import edilýän awtoulaglara ýeňillikli salgyt töläp başlady. Şol bir wagtyň özünde-de içerki awtoulag zapas şaýlarynyň önümçiligini ösdürmäge höweslendiriň, ýerli öndürip bolýan import edilýän awtoulag böleklerine 2% ýeňillikli salgyt salynyp, 2016-njy ýylyň birinji çärýeginde önümiň 35% azalmagyna sebäp boldy.
3. Keniýada we Efiopiýada awtoulag pudagynyň geljegi derňewi
Efiopiýanyň hökümeti senagat ösüş ýoluny kesgitläninden soň, anyk maksatlar we täsirli syýasatlar bilen önümçilik pudagynyň daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek depginini güýçlendirmek üçin amaly we mümkin höweslendiriş syýasatlaryny kabul etdi. Häzirki bazar paýy çäkli bolsa-da, Gündogar Afrikanyň awtoulag pudagynda güýçli bäsdeş bolar.
Keniýanyň hökümeti senagat ösüş meýilnamasyny çykarandygyna garamazdan, hökümetiň goldaw syýasaty aýdyň däl. Käbir syýasatlar senagatyň ösüşine päsgelçilik döretdi. Umumy önümçilik pudagy peselýän tendensiýany görkezýär we geljegi näbellidir.
Afrika Söwda Gözleg Merkezi, milli senagatlaşmagy ösdürmek, ykdysady diwersifikasiýany ösdürmek, iş üpjünçiligi we daşary ýurt walýutasyny ýokarlandyrmak maksady bilen Afrika hökümetleriniň öz awtoulag pudagynyň ösüşini çaltlaşdyrmaga çalyşýandygyny seljerdi. Häzirki wagtda Günorta Afrika, Müsür, Al Algerir we Marokko Afrikanyň awtoulag pudagynda iň çalt ösýän ýurtlaryň hataryna girýär. Gündogar Afrikanyň iň uly iki ykdysadyýeti bolan Keniýa we Efiopiýa hem awtoulag pudagyny işjeň ösdürýär, ýöne deňeşdirilende Efiopiýa Gündogar Afrikanyň awtoulag senagatynyň lideri bolmagy ähtimal.
Efiopiýanyň awtoulag zapas şaýlary birleşiginiň katalogy
Keniýa awtoulag öndürijiler birleşiginiň katalogy
